Tuần 23
Tiết 45,46
NỘI DUNG TRỌNG TÂM TUẦN 23 LỊCH SỬ 7
Tiết 45 Bài 22: Sự suy yếu nhà nước phong kiến tập quyền Tình hình chính trị, xã hội (2 tiết)
Giới thiệu bài mới:
Sau một thời gian thịnh vượng, nhà Lê bước vào cảnh suy thoái. Vua quan ăn chơi, không quan tâm đến đời sống nhân dân. Điều đó khiến cho nhiều cuộc khởi nghĩa bùng nổ. Mặc dù các cuộc khởi nghĩa đều bị dập tắt, tuy nhiên đó là những tín hiệu xấu cảnh báo sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền. Và bài học dưới đây, chúng ta sẽ tìm hiểu về tình hình chính trị - xã hội nhà Lê lúc bấy giờ.
II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc triều và Trịnh Nguyễn phân tranh
1. Chiến tranh Nam Triều và Bắc Triều
- 1527 Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra Nhà Mạc –Bắc Triều.
- 1533 Nguyễn Kim “Phù Lê diệt Mạc” cùng với cựu thần nhà Lê kéo vào Thanh Hóa lập ra Nam Triều.
- Hai tập đoàn phong kiến đối lập nhau gây chiến tranh liên miên suốt 50 năm tại vùng hạ lưu sông Mã, sông Hồng; đến năm 1592 Nam Triều chiếm Thăng Long nhà Mạc rút lên Cao bằng, chiến tranh chấm dứt.
- Đây là cuộc nội chiến giữa các tập đoàn phong kiến, tranh giành quyền lợi và địa vị, đem đến tác hại là kìm hãm sự phát triển kinh tế xã hội.
=> Là cuộc chiến tranh phi nghĩa.
2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong Đàng Ngoài.
- Năm 1545 Nguyễn Kim chết, Trịnh Kiểm nắm quyền.
- Nguyễn Hoàng lập cơ sở ở Thuận Hóa, Quảng Nam đối địch với họ Trịnh, chiến tranh quyết liệt giữa Trịnh và Nguyễn, không phân thắng bại, lấy sông Gianh làm giới tuyến phân chia đất nước:
- Từ sông Gianh ra Bắc thuộc họ Trịnh (Trịnh Tùng nắm quyền) là Đàng Ngoài (Bắc Hà), biến vua Lê thành bù nhìn.
- Từ Sông Gianh vào Nam thuộc Họ Nguyễn là Đàng Trong (Nam Hà)
- Đây là cuộc chiến tranh phi nghĩa, giành giật quyền lợi và địa vị trong phe phái phong kiến, phân chia 2 miền đất nước.
=> Sự chia cắt đất nước làm cản trở sự phát triển kinh tế.
Tiết 46 Bài 23: Kinh tế, văn hoá thế kỉ XVI – XVIII(2 tiết)
Giới thiệu bài mới: Chiến tranh liên miên giữa 2 thế lực phong kiến Trịnh – Nguyễn gây biết bao tổn hại, đau thương cho dân tộc. Đặc biệt, sự phân chia cát cứ kéo dài đã ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển chung của đất nước. Tình hình kinh tế văn hóa có đặc điểm gì?
I. Về kinh tế
1. Kinh tế nông nghiệp
- Đàng Ngoài (Bắc Hà) sa sút, nhân dân đói khổ.
- Đàng Trong (Nam Hà): còn đang phát triển: Đất đai màu mỡ khí hậu thuận lợi, nhà nước tổ chức khai hoang nên diện tích canh tác mở rộng, làng xóm mọc lên đông đúc, nhiều trấn mới thành lập như Trấn Biên và Phiên Trấn.
- 1698 Nguyễn Hữu Cảnh đặt phủ Gia Định gồm 2 dinh Trấn Biên (Đồng Nai, Bà Rịa, Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước) và Dinh Phiên Trấn (tp Hồ Chí Minh, Long An, Tây Ninh)
- Hình thành giai cấp địa chủ mới, chiếm đoạt ruộng đất nhưng chưa có phong trào nông dân do nông nghiệp còn đang phát triển.
2. Sự phát triển của nghề thủ công và buôn bán
- Thủ công nghiệp: Thế kỷ XVII xuất hiện nhiều làng thủ công như:
Dệt La Khê, Long Phượng.
Gốm ở Bát Tràng, Thổ Hà.
Rèn sắt Nho Lâm, Hiền Lương.
Làng làm đường mía ở Quảng Nam.
- Thương nghiệp: buôn bán được mở rộng có chợ phiên, phố nhỏ, thị tứ, chợ làng, đô thị
→ Thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển và phồn thịnh.
- Thành thị: là trung tâm kinh tế lớn
- Thủ công nghiệp, thương nghiệp phát triển tạo điều kiện cho sự phồn hoa và phát đạt của thành thị.
- Đàng Ngoài: Thăng Long (Kinh kỳ, Kẻ chợ) có 36 phố phường, Phố Hiến (Hưng Yên).
- Đàng Trong: Thanh Hà (Thừa Thiên); Hội An (Quảng Nam); Gia Định (tp Hồ Chí Minh)
- Thương nhân châu Âu, châu Á buôn bán tấp nập ở Phố Hiến và Hội An, bán len dạ, đồ pha lê, mua tơ tằm, đường, trầm hương, ngà voi….
- Các Chúa cho họ vào buôn bán để nhờ mua vũ khí, nhưng thấy họ điều tra tình hình chính trị, xã hội phục vụ cho âm mưu xâm nhập, nên hạn chế ngoại thương, do vậy nửa sau thế kỷ XVIII Phố Hiến, Thanh Hà suy tàn, Hội An giảm sút
BÀI TẬP CỦNG CỐ
– Chiến tranh Nam – Bắc triều đã gây ra tai họa gì cho nhân dân ta?(trang 108 sgk Lịch Sử 7)
– Cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn đã dẫn đến hậu quả như thế nào ?(trang 109 sgk Lịch Sử 7)
Trả lời câu hỏi Lịch Sử 7 Bài 23 trang 110: Cường hào đem cầm bán ruộng công đã ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống nông dân như thế nào?
Trả lời câu hỏi Lịch Sử 7 Bài 23 trang 110: Phủ Gia Định gồm có mấy dinh, thuộc những tỉnh nào hiện nay?
Trả lời câu hỏi Lịch Sử 7 Bài 23 trang 110: Em hãy xác định trên bản đồ Việt Nam ngày nay vị trí các địa danh nói trên.
Trả lời câu hỏi Lịch Sử 7 Bài 23 trang 111: Em hãy kể tên những làng thủ công có tiếng ở nước ta thời xưa và hiện nay mà em biết.